نارسایی دهانه رحم به معنای ضعیف بودن دهانه رحم (سرویکس) یا آسیب دیدن آن به صورتی است که دهانه رحم در بارداری باز شود. نتیجه این اتفاق متاسفانه گاهی زایمان زودرس یا از دست رفتن جنین به دلیل کوتاه شدن دوره بارداری است. معمولا نارسایی دهانه رحم در سه ماهه دوم یا ابتدای سه ماهه سوم بارداری اتفاق می‌افتد.
راه تشخیص نارسایی دهانه رحم در بارداری چیست؟
نارسایی دهانه رحم به معنای بازشدن نارس سرویکس بدون شروع زایمان یا انقباضات است. تشخیص آن می‌تواند به صورت معاینه لگن با دست یا از طریق سونوگرافی انجام شود. سونوگرافی به خصوص وقتی خیلی مفید است که دهانه رحم بیش از 2.5 ساتی متر باز شده و طول سرویکس به زیر 20 میلی متر رسیده باشد.
گاهی دهانه رحم دچار فانلینگ (قیفی شدن) میشود. در این حالت دهانه داخلی رحم شروع به افاسمان (نازک شدن) کرده است. اگر سریع تشخیص داده شود دهانه بیرونی نازک نمی‌شود.
عواملی که باعث احتمال نارسایی دهانه رحم میشود چیست؟
- استفاده از دی اتیل استیل بسترول
- آسیب به دهانه رحم
- نفوذ هورمونی
- کوتاه بودن موروثی دهانه رحم
- کورتاژ خشن
- ناهنجاری‌های رحم
اگر در سه ماهه دوم یا قبل از بارداری تشخیص شود که احتمال نارسایی دهانه رحم وجود دارد عمل سرکلاژ (دوختن دهانه رحم) پیشگیرانه هفته 14 تا 16 بارداری انجام میشود. هر چه سرکلاژ زودتر انجام شود احتمال موفقیت آن بیشتر است.
چه زمانی سرکلاژ قابل انجام نیست؟
شرایطی باید داشته باشید تا سرکلاژ انجام شود. در حالت‌های زیر سرکلاژ انجام نمی‌شود:
- اگر دهانه رحم استعداد تحریک فوق العاده داشته باشد
- بچه قبلا در رحم مرده باشد
- اگر دهانه رحم بیش از 4 سانتی متر باز شده باشد
- اگر کیسه آب پاره شده باشد
عمل سرکلاژ به چه صورت انجام میشود؟
5 روش برای سرکلاژ وجود دارد که مرسوم ترین آنها مک دونالد و شیرودکار هستند.
روش مک دونالد
در روش مک دونالد از نوار بخیه 5 میلی متری دائمی که بالای دهانه رحم قرار می‌گیرد، استفاده میشود. این روش برای زمانی مناسب است که نازک شدنِ پایین دهانه رحم قابل ملاحظه باشد. معمولا سرکلاژ مک دونالد در هفته 37 بارداری برداشته میشود مگر آنکه دلیلی مثل عفونت یا زایمان زودرس، پارگی زودرس کیسه آب و غیره، سبب شود پزشک آنرا سریعتر بردارد. ثابت شده که این روش تاثیر کمی بر شانس زایمان طبیعی دارد.
روش شیرودکار
روش شیرودکار هم مثل روش قبلی خیلی پرکاربرد است. قبلا این روش به صورت بخیه پورس استرینگ که در ادامه زندگی دست نخورده باقی می‌ماند، انجام می‌شد اما امروزه در حدود هفته 37 بارداری برداشته میشود. اگر از این نوع سرکلاژ استفاده شود روش زایمان معمولا سزارین است. بعضی از پزشکان از روش تعدیل شده شیرودکار استفاده می‌کنند. در این حالت زایمان می‌تواند طبیعی باشد و بخیه هم دائمی نیست.
روش هفنر
سرکلاژ هفنر (Hefner) که سرکلاژ وورم هم نامیده میشود و کاربرد آن برای زمانی است که نارسایی دهانه رحم بعدا تشخیص داده شده باشد. معمولا با یک بخیه یو شکل استفاده میشود و زمانی مفید است که دهانه رحم باقیمانده خیلی کوچک باشد.
روش رباط کاردینال رحمی
اگر روش مک دونالد و شیرودکار جواب ندهد، دهانه رحم به طور ارثی کوتاه باشد یا سرویسیت نیمه حاد باشد سرکلاژ Uterosacral cardinal ligament گزینه بعدی است. این روش به صورت واژینال و اغلب ابدومینال (شکمی) قابل انجام است. در این روش هم سزارین الزامی است.
روش لش
روش آخر روش لش (Lash) برای افراد غیر باردار کاربرد دارد که دچارآسیب دهانه رحم و نقص آناتومیک شده‌اند. عوارض جانبی این روش، به ندرت ناباروری است. از پزشک بپرسید چه روشی برای شما مناسب است.
خطرات و عوارض سرکلاژ چیست؟
با وجود آنکه روش‌های بالا می‌تواند جان جنین را نجات دهد اما خطراتی هم دارد:
- پارگی زودرس کیسه آب
- عفونت مایع آمنیوتیک که خطر آن با پیشرفت بارداری بیشتر شده و برای دهانه رحمی که بیش از 3 سانتی متر باز شده در حد 30 درصد است!
- زایمان زودرس
- پارگی یا جدا شدن دهانه رحم در جریان عمل یا در زایمان در اثر بافت زخمی که روی سرویکس شکل می‌گیرد
- زخم مثانه (نادر)
- خونریزی بدن مادر
- دیستوشی دهانه رحم
- از هم گسیختگی رحم
برای عمل پیشگیرانه سرکلاژ، فرد 24 ساعت قبل از سرکلاژ تحت مراقبت قرار می‌گیرد. وضعیت فرد از نظر خطر زایمان زودرس و عفونت بررسی میشود. معمولا بیمار در پوزیشن ترندلنبرگ (Trendelenburg) قرار می‌گیرد. بی حسی نخاعی هم برای جلوگیری از درد استفاده میشود. مثانه باید پر باشد تا کیسه آب از دهانه رحم فاصله بگیرد. برای جلوگیری از عفونت به فرد آنتی بیوتیک و به جهت آنکه بدن او بتواند پروستوگنالدین آزاد شده در عمل را نادیده بگیرد، داده میشود.
بعد از عمل سرکلاژ چه اقداماتی لازم است؟
بعد از عمل باید حدود 24 ساعت در پوزیشن ترندلنبرگ استراحت داشته باشید و فعالیت رحم هم مانیتور شود. بعد از ترخیص از بیمارستان رابطه جنسی در ادامه بارداری ممنوع است. در طول روز باید استراحت داشته باشید و فعالیت بدنی‌تان کم شود. تا زمان زایمان حداقل هفته‌ای یکبار باید به مطب پزشک مراجعه نمایید. همچنین برای جلوگیری از زایمان زودرس باید تحت مراقبت باشید. اگر هر گونه انقباض دارید باید بلافاصله با پزشک مشورت نمایید.
میزان موفقیت سرکلاژ چقدر است؟
سرکلاژ برای نارسایی سرویکس درمان خیلی موثری بوده و احتمال موفقیت آن بین 80 تا 90 درصد است. به خصوص اگر زود انجام شود. اگر مثلا به دلیل سابقه قبلی یا شک به نارسایی سرویکس هر گونه نگرانی دارید از پزشک بخواهید شما را معاینه نماید.
بیشتر بدانید:
ثبت ديدگاه